کهن ترین دژهای ساخت دست بشر در سیبری کشف شدند

 

هنگامی که ما از شکارچیان و گردآورندگان صحبت می‌کنیم، تصویری که معمولاً برایمان در خاطرمان نمودار می شود، مردمانی هستند که خود را در پوست خز پیچیده‌اند و با عصاهای چوبی که سنگ‌های نوک دار تیز بر آنها کارگذاشته شده اند شکار می‌کنند و شب‌ها در گروه‌های کوچک در غارهایشان گرد هم می آیند. در واقع، مردمان دوران سنگی هنگامی که توانستند به دورهم گرد آیند، توانایی انجام کارهای بزرگ را هم پیدا کردند.

گوبکلی تپه را می‌توان شناخته ‌شده ‌ترین نمونه گرد هم آمدن انسانهای دوران سنگی در نظر گرفت: در نزدیکی شهر شانلی اورفا در جنوب شرقی آناتولی، سازه‌ای از ستون‌های سنگی به ارتفاع یک متر با وزن تا ۲۰ تن بر روی تپه‌ای وجود دارد. بیش از 11000 سال پیش، زمانی که آخرین عصر یخبندان تازه به پایان می رسید و هنوز صحبتی از کشاورزی نبود، ایجاد شد. احتمالاً تعداد زیادی از مردم برای ساخت آن لازم بوده اند. در برخی نقاط، اشکال پیچیده اجتماعی ممکن است قبل از توسعه کشاورزی پدیدار شده باشد.

دژهای 8000 ساله

یک تیم پژوهشگران بین المللی به سرپرستی باستان شناسان دانشگاه آزاد برلین در حال حاضر در سیبری، سکونتگاه هایی با قدمت حدود 8000 سال کشف کردند که توسط چندین ساختار محافظت کننده احاطه شده بود.

مشخص است که این دژهای ماقبل تاریخ که در مکان دور افتاده ای نیز قرار دارند توسط شکارچیان و گردآورندگان ساخته شده بودند. با این وجود درک اینکه چرا این مکان از سوی ایشان بگونه دژ و با دیوارهای دفاعی چوبی که حتما در آن زمان وجودشان ضروری بنظر می رسیده، ساخته شده بود، برای پژوهشگران در آغاز سخت بود.

بنا بر میزان آگاهی های امروزه ما شهرک های مستحکم آمنیا Siedlung_Amnya  شمالی ترین سکونت گاه دوران سنگی اوراسیا کهن ترین دژ جهان محسوب می شوند. آمنیا رودخانه است به درازای 374 کیلومتر.

نواحی آمنیا یک و آمنیا دو بر کنار رودخانه آمنیا در غرب سیبری

بانو تانیا شرایبر Schreiber از دانشگاه آزاد برلین در مقاله ای که در نشریه علمی دانشگاه کمبریج   https://www.cambridge.org/  منتشرشده است، می نویسد: درتمام مدت بررسی های باستان شناسانه دقیق در آمنیا ما نمونه هایی را برای تعیین تاریخ گذاری توسط رادیو کربن جمع آوری کردیم که دوران سنگی بودن این محوطه را تائید و بدینوسیله این استحکامات را به عنوان کهن ترین دژهای جهان به ما معرفی می کنند.

جوامع پیچیده نخستین

نتایج پژوهشها نشان می دهند که شکارچیان و گردآورندگان در سیبری از 8000 سال پیش سازه های پدافندی پیچیده ای را پیرامون سکونتگاه های خود ساخته بودند. این یافته درک ما از جوامع نخستین انسانی تغییر داده و ایده اینکه تنها با ظهور کشاورزی بود که مردمان آغاز به ساختن سکونتگاه های دائمی و پدید آوردن ساختارهای اجتماعی پیچیده کردند را به چالش می کشد.

خوانش های دیرین گیاه شناسی Paleobotany  و همچنین چینه شناسی Stratigraphy برایمان نمایان می سازند که باشندگان سیبری غربی به نسبت زمان خویش سبک زندگی بسیار پیشرفته ای داشتند که ظاهرا مبتنی بر منابع غنی ناحیه پیرامون تایگا بود. باشندگان پیش از تاریخ آمنیا در رودخانه های مجاور ماهی می گرفتند و با نیزه های استخوانی و سنگی گوزن و گوزن شمالی شکار می کردند. حفاری های درون دژ یافته شده، بقایای آثار متعددی که ظروف سفالین تزئین شده نیز جزو آنها بودند را نشان دادند که این امر را ثابت می کنند.  

تایگا  در واقع نام جغرافیایی منطقه ای است که در آن جنگلهای شمالی است وجود دارند و گستره ای از ژاپن تا اسکاندیناوی و ایسلند و کاناد و آلاسکا را در بر می گیرد. شهر تایگا Tayga  شهری است در سیبری در حاشیه همین منطقه و در 100 کیلومتری شمال شهر کمروو Kemerowo مرکز سیبری. تایگا امروزه با 25000 باشنده  در سال 1898 بعنوان سکونتگاهی برای کارگران و کارمندانی که خط آهن ترانس سیبری را می کشیدند بنیاد نهاده شد و از سال 1925 رسما شهر خوانده شد.

توانمندی های پیشرفته

گروههای پژوهشی تا کنون توانسته اند در مجموع ده دژ دوران باستانی را با خانه های گودالی شناسائی کنند. ساختمان های مسکونی بوسیله دایره ای از باروهای خاکی و دیوارهای چوبی احاطه شده بودند که نشان دهند توانمندی های پیشرفته ساختمانی و دفاعی جوامع تایگا بود.

اکتشافات جدید این دیدگاه دیرینه را که سکونتگاه های دائمی با استحکامات پدافندی تنها با ظهور جوامع کشاورزی مرتبط است و کشاورزی و دامپروری پیش نیازهای ساختارهای اجتماعی متنوع و قابل دفاع هستند را شدیدا به چالش می کشد.

نگاره تخیلی یکی از شکارچیان دوران سنگی 8000 سال پیش

یافته های جدید سیبری همراه با نمونه های دیگر در جهان از شبه جزیره کره گرفته تا اسکاندیناوی نشان می دهند که جوامع شکارچی و گردآور سکونت گاه های بزرگی را در کنار منابع غذایی (عمدتا آبزی) ایجاد کردند.

ماهیت رقابتی ناشی از ذخیره کردن منابع غذایی، افزایش جمعیت در ساختارهای بنیاد شده و همچنین نیاز به انجام سفرهای نسبتا طولانی مدت بخش شکارچی جوامع برای ماهیگیری و یا بدنبال گله های مهاجر، نقش تعیین کننده ای در ایجاد این دژها داشته است. سکونتگاه های کنار رودخانه موقعیت استراتژیک بهتری برای بهره برداری از مناطق غنی ماهیگیری و کنترل سرزمینهای مجاور رودخانه داشتند.