باستان شناسان بازویِ شهبانو کتوان را یافتند

او در برابرِ دشمنانش ایستادگی میکرد و شاید نیز به همین سبب بود که ۴۰۰ سالِ پیش این شهبانو را به حدی شکنجه کردند که بمرد. در هند بازویِ این بزرگزاده که برایش شعرها سروده اند، پیدا شد.

مدتها بود که گمان برده میشد که استخوان‌هایِ این شهبانو گم شده است، زیرا در سالِ۱۸۴۲ دیر آگوستین که استخوانهایِ دستِ راست او در آنجا نگاه داشته میشد و در ایالتِ  گوا هند قرار داشت، فرو ریخت و از میا‌‌ن رفت.

امّا چگونه دستِ راستِ یک شهبانویِ گرجی راه به هند پیدا کرد؟

گناه اینکار را بایستی‌ متوجه شاه عباسِ بزرگ نمود. در سالِ ۱۶۱۳ پس از اینکه شاه عباسِ بزرگ گرجستان را تسخیر نمود، کتوان ( کتایون؟) را گرفته و به اسارت به شیراز فرستاد. کتوان ۱۰ سال در شیراز بود تا اینکه شاه عباس تصمیم گرفت نخست او را به زور مسلمان نموده و سپس به حرمِ خود بیاورد امّا کتوان (کتایون؟) را نه‌ اینکار خوش آمد و نه‌ به خصوص تصمیمِ دومِ شاه عباس را.  پس به مقاومت پرداخت و در برابرِ سربازانِ شاه که برایِ بردنش آمده بودند، مقاومت کرد.

اینان نیز سرانجام در روزِ ۲۲ سپتامبرِ سالِ ۱۶۲۴ او را در برابرِ دیدِ همگان چنان با آهنِ گداخته شکنجه کردند که بیچاره جان بداد. در میا‌‌نِ شاهدینِ ماجرا دو کشیشِ پرتغالی وجود داشتند که سالِ پیش از آن‌ به شیراز آمده بودند. آنها پسان و نهانی گورِ شهبانو را بشکافتند و پیکرِ شکنجه شده ‌اش را بیرون آوردند و ۳سالِ تمام پنهان کردند تا در فرصتِ مناسب از ایران بیرون برند.

بدینگونه بود که استخوانهایِ کتایون که نامِ اصلی‌اش کاترین بود به هند رسید. داستانِ آنچه بر کاترین که پس از این ماجرا کاترینِ مقدس میخواندندش در میا‌‌نِ مردمان خاور و باختر پخش شد و شعرا در وصفش چکامه‌ها سرودند.

پیکرش را نیز به سالِ ۱۶۲۷ در دیری مربوط به آگوستینیها در تابوتی از سنگِ سیاه نهادند و به امانت گذاشته شد و در همانجا بماند تا اینکه از اوایل سالِ ۱۸۳۵ این دیر متروک گردید و بنایش رو به پوسیدگی گذاشت تا اینکه سرانجام نیز در سالِ ۱۸۴۲ به صورتِ کامل فرو ریخت.

باستان شناسان هندی با همکاری گروهی از زیست شناسان به سرپرستیِ پروفسور نیرنج رای Niraj Rai  توانستند پس از کاوشِ زیاد بازمانده استخوانی  که در زیرِ سنگی‌ سیاه قرار داشت یافتند. پس از انجامِ ازمایش بر رویِ ‌نوع  استخوانها و مقایسه آن با ۲۲۰۰۰ نمونه هندی و ۳۰ نمونه گرجی، دو چیز مشخص شد :

نخست  اینکه استخوانها متعلق به زنی‌ بودند.

دوم اینکه نمونه دی ان ای‌ِ   DNA  موجود در استخوان حتی در یکمورد هم با ۲۲۰۰۰ نمونه هندی مشابه نبود. زمانی‌ ماجرا هیجان انگیز گردید که از آزمایشات انجام شده مشخص گردید که این نمونه میبایست اورآسیایی باشد که بیشتر شاملِ مردمانِ ناحیه قفقاز و شمال و شمالِ غربیِ ایران است. مردم این ناحیه را میتوان از منظر ژنتیک مرحله گذر از آسیا به اروپا دانست.

سرایندگان زیادی چونان ویلیام فورسایتِ اسکاتلندی و آندره آس گریفیوسِ آلمانی در وصفِ کتوان سروده  و او را کاترین شهید نامیدند.

گمان برده میشود که کشورِ گرجستان درصدد است تا با موافقتِ دولتِ هند، بازمانده شهبانو کتایون را به گرجستان باز گرداند.