جام بریتانیائیهای نخستین

درست کردن جام برای نوشیدن از کاسه سر انسانها برای پژوهشگران چیز شناخته شده ای بود. آلبوین شاه از پادشاهان لانگوباردها که از قبایل ژرمن  به حساب میرود، در سده  ششم میلادی  پدر زن خود را کشت  و از کاسه سر او برای خویش جام درست  نمود.

یونانیهای باستان معتقد بودند که اسکیتها (سکاها) که از اقوام هند و ایرانی بودند، از کاسه سر دشمنان خود جام درست میکردند و بهمین رو یونانیها آنها را اسکیث که به یونانی باستان معنای پیاله را میدهد، مینامیدند. 

هردوت (که هیچگاه به هند نرفته بود) در آثار خود از آدمخواران هندی سخن میگوید و همچنین در گزارشات مارکوپولو در آنجا که از زردپوستان و قبایل دیگر (احتمالا تیره هایی از مغولها) سخن بمیان آمده ، اشاراتی نیز به اینگونه آداب در میان آنان شده است.

به تازگی موزه علوم طبیعی لندن از چیزی پرده برداشت که نمایانگر قدیمی تر بودن این سنت زشت در نزد بشر میباشد. بریتانیائیهای دوران سنگی از کاسه سر انسان مینوشیدند.

در جنوب غرب انگلستان یعنی جائیکه دره لردنشین سامرست Somerset قرار دارد، گروه دیرین مردم شناسان به سرپرستی خانم سیلویا بلوSilvia Bello   بازمانده هایی از بدن و اعضای انسانها را یافت که 14700 سال قدمت داشتند.

آنطوریکه خانم بلو در مجله علمی  plos  منتشر نموده، آثار یافته شده بر روی سه جمجمه که متعلق به دو انسان بزرگسال و یک کودک سه ساله بودند، جای شک و شبهه ای  در این زمنیه برای ما باقی نمیگذارند.

جمجمه ها به گونه ای دقیق برای این منظور بازسازی شده بودند. آنها نخست جمجمه را بطور کامل پاک میکردند تا بتوانند از بخش فوقانی آن جام بسازند. 

با توجه به وسایل و ابزاری که در آنزمان وجود داشته، این یک کار کاملا ظریف به حساب میرفته است.

این اما پایان داستان وحشت انگیز جام سازی نبود زیرا گروه پژوهشگران بر این گمان است که بریتانیائیهای دوران سنگی بهنگام پاک کردن کاسه سر انسانها جهت ساختن جام، بخشهایی از مغز را میخوردند.

خانم بلو معتقد است که این انسانها ذاتا و فطرتا کانیبال یا همنوع خور نبودند بلکه خوردن مغز انسان و ساختن جام از کاسه سر آنها بخشی و گونه ای از مراسم عبادی و مذهبی ایشان بشمار میرفته است.

به عنوان دلیل خانم بلو میگوید اگر هدف تنها خوردن مغز سر انسانها میبود، برای رسیدن به آن لازم نمیبود که دقت بخرج دهند تا کاسه سر صدمه نبیند. با زدن ضربه ای محکم بر روی سر میشد که آنرا شکست و به مغز رسید. در عوض آن بریتانیائیهای دوران سنگی کوشش میکردند که بخش بزرگی از کاسه سر را بطوری بشکنند که بتوان از آن جام درست کرد.

نگرش کارشناسانه برآمدگیها و فرو رفتگیهای روی جمجمه حاصل از ضربه زدن بر روی آن نمایانگر دقتی است که این انسانها بخرج میدادند تا جمجمه را کامل خراب نسازند. آنها ابتدا سر را کاملا پاک میکردند و سپس استخوانهای چهره را از آن جدا میکردند و آخر سر به شکستن کاسه سر میپرداختند.
                      

محلی که این سه جمجمه در آن پیدا شدند یعنی غار گافس در نزدیکی روستای چدار از سال 1903 توسط  کاوشگران و دیرین مردم شناسان کشف گردیده بود. آنها در این محل تعداد بسیار زیادی از باقیمانده های انسانهای نخستین را بدست آورده اند. 

کهن ترین اسکلت کامل انسانی یافته شده در بریتانیا که ده هزار سال قدمت دارد نیز در همین محل یافته شده است. بیشتر این باقیمانده های انسانی یافته شده در موزه علوم طبیعی لندن نگاهداری میشوند.

در حدود 15000 سال پیش میان دو دوره یخ بندان برای مدت زمان نسبتا کوتاهی هوا رو بگرمی گذاشت و فرصتی را برای انسانها فراهم کرد که  آنها بتوانند از جنوب قاره اروپا بسوی شمال یعنی مناطقی که هنوز از سوی انسان مسکونی نبودند، مهاجرت کنند.

این انسانها که آنها را انسانهای کرو- ماگنون (کرو- ماگنون نام مکانیست که در آن بازمانده های این انسانها که از تیره هومو ارکتوس یا انسان راست قامت بودند، برای نخستین بار پیدا شدند) مینامند، شکارچیان و میوه چینانی بودند که پیوسته در حالت کوچ از مکانی به مکان دیگر بسر میبردند.

آنها زمانیکه در تنگنای یافتن مواد غذایی قرار میگرفتند از خوردن گوشت انسان نیز ابایی نداشتند. بطور کلی افراد قبایل و دسته های مخالف پس از شکست در جنگ، برای پیروزان زد و خوردها بعنوان مواد غذایی حساب میشدند. 

خانم بلو و گروه همکارانش معتقدند که این انسانها آناتومی بدن انسان را بخوبی میشناختند و حتی مغز استخوان نیز در فهرست مواد غذایی آنها قرار داشت.

اما اینکه آنها در کاسه سر انسانهای دیگر چه مینوشیدند را نمیتوان با قاطعیت پاسخ داد. شاید شراب و یا خون و یا اینکه در کاسه سر انسانها برای مراسم مخصوصی گوشت انسان را قرار میدادند.

همانگونه که در ابتدا نیز بدان اشاره شد، ساختن جام برای آشامیدن از کاسه سر انسانه در میان اقوام نخستین برخی دیگر از کشورها از جمله تبت، هند و جزایر فیجی هم معمول بوده اما جام سر بریتانیان تا کنون کهن ترین اثری از ایندست میباشد که یافته شده است.