کشف آب انبارهای بزرگ مایاها

بمنظور جلوگیری از تشنگی و کم آبی برای کشاورزی  بهنگام خشکسالی ها، مایاها در 1700 سال پیش سدها و آب انبارهایی احداث نمودند که حتی دارای صافی و فیلتر نیز بودند. مایاها میتوانستند توسط این صافی ها آب را پاک و تا حدی تصفیه نمایند.

باستان شناسان بهنگام کاوشهای اخیرشان در شهر تیکال  Tikal ( پارک ملی و باستانی شهر تیکال در سال 1979 به ثبت جهانی میراث فرهنگی یونسکو رسید) واقع در کشور گواتمالا به همه اینها پی بردند.

مایاها با ساده ترین وسایل و روشها در 1700 سال پیش سیستم ذخیره و تصفیه بسیار موثر را بنیان نهاده بودند که حتی تا به امروز نیز شگفتی آفرین مینماید. یافتن این سیستم کهن ذخیره و پرداخت آب، باستان شناسان را برآن داشت تا این ناحیه را به قیاس از مهد تمدن شرقی که مزوپتامی بود، مزوآمریکا بنامند.

این سیستم آبی چنان موثر و کارآمد بود که بیش از هزارسال از سوی مردمان این منطقه مورد استفاده قرار میگرفت. با آمدن اروپائیان به این منطقه بود که این سیستم ها متروک گشتند.

در این ناحیه از آمریکای جنوبی باران تنها در فصول و زمانهای بخصوصی میبارد و در همین زمان بارندگی نیز بمناسبت خصوصیات زمین منطقه، آب باران بسرعت در زمین فرو میرود.

مایاها توانستند با ساخت سیستم و شبکه دریافت و پرداخت آبها، از این آبها که در حالت عادی بهدر میرفت، استفاده بهینه نموده و چیزی بنا نهند که بدون برهم زدن معادلات طبیعی منطقه، نیاز جمعیتی برابر با 80 هزار نفر را تامین نماید.

بند آبی بتازگی پیدا شده مایاها پیرامون سال 300 میلادی درست شده و به درازای 8متر، پهنای 6 متر و بلندی 10 متر بوده است. کاوشهای بیشتر نمایان ساختند که هسته مرکزی این بند از سنگهای تراش خورده و پهلوی هم چیده شده تشکیل شده بود که توسط خاک و سنگریزه پوشانده شده  و بر روی آنهم یک لایه مقاوم سنگی چیده بودند.

آیا میتوان از مایاها فراگرفت؟

بنا به اعتقاد پژوهشگران این بند آبی که بخش پایینی یک آب انبار بسیار بزرگ را که 75000 مترمکعب گنجایش داشت تشکیل میداده به گونه زیر عمل میکرده.

آبهای روان ولی عمدتا آبهای باران، جاری بر روی سنگفرشهای خیابانهای تیکال جمع میگشتند و به این آب انبار روان و هدایت میشدند. دیوار آب انبار که به کلفتی  سی سانتیمتر بود در ارتفاعات گوناگون سوراخهایی داشت تا آب جمع شده در پشت دیوار بتواند از این آبراهها و یا سوراخها عبور نموده و به کشاورزان و برزگران تا حد امکان آب برساند ضمن اینکه از فشار آب جمع شده در پشت دیوار نیز بکاهد و سطح آب را پیوسته زیر نظر داشته باشد.

مایاها برای پاک نمودن آب گردآمده در پشت این دیواره، خروجیهای متعددی تعبیه نمودند بودند و میگذاشتند که آب پس از گذر از صافی های شنی به حوضچه هایی که خودشان ساخته بودند وارد شوند.

پژوهشگران بر این باورند که پس از انجام این پروسه، مایاها پیش از استفاده آب جهت آشامیدن آنرا میجوشاندند تا از امکان شیوع بیماریها جلوگیری نمایند.

نکته بسیار قابل توجه این است که مایاها در مجموع  با بهره گیری از امکانات ابتدایی ولی کارآمدی قادر بودند با بالا بردن سطح کشاورزی خود  درناحیه جنوب گواتمالا جمعیتی برابر با پنج میلیون نفر را کاملا سیر نگاهداشته و خوراک دامهای خود را نیز فراهم آورند.  اگر در نظر بگیریم که جمعیت کنونی همین منطقه چیزی حدود 500 تا 600 هزار نفر بیشتر نمیباشد که با وجود داشتن امکانات کشاورزی مدرن بازهم از تولید به اندازه کفاف خودشان عاجزند، به عظمت کار مایاها در این رابطه پی میبریم.

شاید زمان آن رسیده باشد که ما از رفتار و کنش نیاکان دور خود چیزی فراگیریم و بدون آسیب رسانده به محیط زیست و اطراف خویش، کارآیی بیشتری از خود نشان دهیم.