فاتحینِ متعادل

در بعضی‌ موارد رومیها فاتحینِ مهربانی بودند. پس از گشودنِ کشوری، آنها هر چه را که بود و نبود ویران نمی‌کرد و به مللِ مغلوب این فرصت را میدادند که به شیوهٔ‌هایِ معمولِ خویش به زندگی‌ِ خود ادامه دهند.

یک نمونه برایِ اینکارِ رومیها شهرِ بالئو کلاودیا یکی‌ از بهترین آثارِ باقیمانده از رومیها در کشور اسپانیاست. این شهر را که در نزدیکی‌ِ بندرِ مدرنِ تاریفا در جنوبِ اسپانیا قرار دارد میتوان از کرانه‌هایِ مراکش نیز مشاهده کرد.

در اینجا معماری و ابزارِ رومی با معماری و وسایل پونی ادغام میشوند.

پونیها از اعقاب فنیقی‌هایِ سامی بودند که در لبنان امروزی سکونت داشتند و در حدودِ هزاره نخستِ پیش از میلاد بخشی از ایشان از لبنان بیرون آمدند و کرانه‌هایِ جنوبی ترکیه امروزی، قبرس، جزیره‌ کریت و شمال آفریقا تا جنوب کرانه‌هایِ اسپانیا و حتی جزایر سیسیل و مالت را مسکونی کردند. اینان پیشینیانِ کارتاژ‌ها بودند و اختراع خط نیز به ایشان نسبت داده میشود.

به هر روی، تا سده دوم پیش از میلاد که رومیها به جنوبِ اسپانیا رسیدند، پونیها در آنجا حکومت و زندگی‌ میکردند.

چندیست که یک هیئتِ باستان شناسی‌ از سویِ دانشگاه الیکانت به سرپرستیِ فرناندو پرادس مارتینز بر رویِ گورهایی که بتازگی یافته شده اند پژوهش میکنند.

از نکاتِ جالبِ توجه اینستکه در بسیاری از گورها اسباب و وسایلی که با مردگان دفن شده بودند پیدا شدند که نشان از عقاید و مذهبِ پونیها میدهند که در ۲۰۰۰ سالِ پیش ایشان هنوز با ایشان همراه بوده و آنها اجا زه داشتند با عقاید خویش زندگی‌ کنند.

این جریان را باستان شناسان بسیار جالب یافتند و بیاد نیاوردند که ایرانی‌ها ۵۰۰ سال پیش از رومیها آزادی ادیان را در سراسرِ امپراتوری خود رعایت کرده و حتی معابد و مکانهایِ مقدسِ اقوامِ دیگر را که پیش از ایرانی‌ها نابود شده بودند با خرجِ خزانه ایران ترمیم میکردند. رجوع کنید به جزوات اساتید تاریخ دانشگاههای اروپا.