آخرین ماموتها ناگهانی ناپدید شدند

جزیره رانگل Wrangel در قطب شمال آخرین پناهگاه ماموتها بشمار میرفت. در اینجا آخرین اثر حیات از ماموتها بر جای مانده است. یک آزمایش ژنتیک به این نتیجه رسیده است که پیلهای بزرگ پیکر بناگاه و نه بتدریج نابود شدند. اینکه چه فاجعه ای در پشت این ماجرا پنهان بود، هنوز نامعلوم است.

تا پایان آخرین عصر یخبندان یعنی ده تا دوازده هزارسال پیش ماموتها وجود داشتند و در اکثر نقاط پراکنده بودند. آنها بوسیله پوست کلفت و پشم ضخیم خویش که ایشان را در برابر سرما حفاظت میکرد در جلگه های ایندوره پخش بودند. اما بناگاه این حیوانات از صحنه گیتی محو گشتند.

علت این امر دگرگون گشتن آب و هوا و نیز شکار ایشان توسط انسان بود. همچنین وجود رقبا نیز منجر به کاستن تعداد ایشان گشت برای مثال ماموتهای آمریکائی باعث گشتند که از تعداد همنوعان مقیم سیبری ایشان کاسته گردد و این خود پیش از آن بود که از تعداد خودشان کاسته شود. این در هنگامی بود که یخ بیشتر سطح زمین را پوشانده بود و با گذشتن از روی آن رفت و آمد میان قاره ها به آسانی صورت میگرفت.

پس از آن زمانی بنظر میرسید که این حیوانات میتوانند به بقای خویش ادامه دهند زیرا دیگر رقیبی از میان همنوعان خویش نداشتند که منابع غذائیشان را بمخاطره افکنند. در جزیره رانگل به مساحت امروزی 7600 کیلومتر مربع در اقیانوس منجمد شمالی که در شمالشرقی سیبری قرار دارد و آنزمان هنوز توسط توده های یخ با دیگر نقاط متصل بود، توانستند که این بزرگ پیکرها پنج هزار سال بیشتر از همنوعانشان دوام آورند. این نیز بر اثر بالا رفتن سطح آب بود که این جزیره را بتدریج از خشکی مجزا نمود.

پژوهشگران تیم خانم ورونیکا نوستروم Veronica Nyström از دانشگاه استکهلم شواهدی یافته اند که نشان میدهد که ماموتهای جزیره رانگل حدود 3700 سال پیش در مدت کوتاهی از بین رفتند.

بطوریکه پژوهشگران در نشریه تخصصی Proceedings of the Royal Society B نوشته اند، بیماریهای موروثی عامل مرگ همگانی این حیوانات نبوده و آنهم با وجود محدود بودن تنوع ژنتیک بر اثر کم بودن تعداد ماموتها.

معمولا بر اثر کم گشتن کمی یک نوع از جانوران، اطلاعات ژنتیک کمتر در دسترس آن زنده جان قرار میگیرد تا بتواند بصورت تلفیقی و تکثیری از نسلی به نسل دیگر منتقل شود و حتی با کم شدن تعداد یک نوع و امر زاد ولدی که میان این عده کم انجام میگیرد این اطلاعات ژنتتیک با پیدایش هر نسل جدیدی در آن نوع حیوان ضعیف تر هم ظاهر میگردد. جاندار مزبور با گذشت هر نسل ضعیف تر از نسلهای پیشین ظاهر گشته و مقاومت کمتری در برابر آسیبهای خارجی از قبیل بیماری، غذا یابی و یا حتی شکار شدن را نشان میدهد تا زمانیکه سرانجام نیز بهای این ضعفها را با نابودی خویش بپردازد.

اما این امر در مورد ماموتهای جزیره رانگل صادق نبود. گروه پژوهشی تکثر اطلاعات ژنتیکی ماموتها را با آزمایشهای دی – ان – آ DNA انجام شده بر روی استخوانها و عاجهای باقیمانده از حیواناتی که در فاصله 9000 تا 3700 سال پیش زندگی میکردند و مقایسه آنها با نتایج آزمایشات مشابه برگرفته شده از حیواناتی که در فاصله زمانی 12000 سال تا 38000 سال پیش میزیستند، دریافتند. پس از این سری آزمایشات آنها به این امر پی بردند که تعداد ژنهای ماموتهای محصور شده در جزیره رانگل حتی بگونه ای نامحسوس افزایش یافته بود و این امر حتی شگفتی ایشان را برانگیخت.

خانم نوستروم و همکارانش بر این نظرند که علت این ناپدید شدید سریع همگانی وقوع نوعی حادثه فاجعه وار میتواند بوده باشد و عواملی که در این میان از همه پرسش انگیزترند یکی دگرگون شدن افراطی شرایط جوی است و دیگری ورود انسان به محدوده حریم زندگی این جانداران و شکار ایشان و برهم زدن تعادل طبیعی محیط پیرامون ماموتها میتوانند باشد.

این پژوهشگران اظهار میدارند که این نمایانگر آنستکه ماموتها به آهستگی و یکی پس از دیگری کم نشدند و از بین نرفتند بلکه تنها علتی که میتوان برای مرگ دستجمعی تقریبا ناگهانی آنها میتوان حدس زد، وقوع حادثه ای است که نوع آن هنوز هم برایشان مبهم است.