پیمان قطب جنوب

پنجاه سال پیش در بیست و سوم ژوئن سال 1961 زمانیکه دیوار برلین در حال ساخته شدن بود و دو بخش آلمان را از یکدیگر مجزا میکرد و زمانیکه ابرقدرتها زرادخانه اتمی خود را برای جنگ سرد گسترش میدادند، پیمان قطب جنوب منعقد گشت.

حدود پنج سده پیش از آن یعنی زمانیکه کریستف کلمب در یکی از جزایر قاره آمریکا فرود پا به خشکی نهاد، سرزمین تازه را بی توجه به انسانهائی که در آن زندگی میکردند، بنام پادشاه پرتغال تصاحب نمود.

در سال 1969 زمانیکه نیل آرمسترانگ بر سطح کره ماه فرود آمد، بلافاصله پرچم آمریکا را در خاک آن فرو برد و آن بخش را مایملک آمریکا نامید. درسال 1911 زمانیکه  روآلد آموندسون  نروژی  بعنوان  نخستین انسان به یخهای کرانه قطب جنوب  رسید و پرچم نروژ را در آن فروبرد، کاشفان و پژوهشگران دیگر کشورها هم به تقلید از او روی به سوی این قاره  نهادند و پرچمهای  کشورهای خود را در بخشهای گوناگون آن به اهتزاز درآورده و بنام  کشورشان تصاحب  نمودند.

دریاسالار ریچارد بیرد  Richard_E._Byrd  نیز در سال های 1946 و 1947 از سوی نیروی دریای آمریکا ماموریت یافت در عملیاتی بنام  "خیز بلند" که در آن 13 کشتی، 20 هواپیما و 4700 سرباز آمریکایی شرکت داشتند، از قطب جنوب نقشه برداری نماید.  او دستور داد تا از هواپیما پرچمهای کشورهایی که آنزمان عضویت  سازمان ملل را داشتند در نقاط گوناگون این قاره پرتاب نمایند به نشان اینکه این قاره متعلق به تمامی کشورها و ملتها میباشد و بایستی که از سوی همه اعضای جامعه جهانی مدیریت گردد.

با وجود این کشورهای زیادی در جهان هستند که ادعاهای ارضی بر بخشی از این قاره پوشیده از یخ و برف را دارند. کشورهایی مانند شیلی، آرژانتین، نیوزلند، استرالیا، بریتانیا، فرانسه، نروژ و آفریقای جنوبی. ابرقدرتهایی مانند روسیه و آمریکا نیز در این میان سهم خود را میطلبند. این کشورها که در زمینه سفرهای پژوهشی و اکتشافی در این قاره سرمایه گذاری کرده اند، سود خود را میجویند و اما همزمان با آن نیز از تقسیم شدن رسمی این قاره میان خود واهمه داشته اند و هنوز نیز دارند.

در سال 1959 به کوشش آمریکا کمیته بین المللی پژوهشهای علمی در قطب جنوب تاسیس گردید که متشکل از بیست کشور بود و در دسامبر همان سال 12 کشور دیگر علاقه خود را به انجام پژوهش در قطب جنوب اعلام داشتند.

قابل توجه می باشد که کشورهایی که میان کرانه های آنها و کرانه های قطب جنوب هیچ کشور حائلی قرار نگرفته و دسترسی مستقیم به کرانه های قطب جنوب دارند و نیز از این قاره واردات دارند بنا به قوانین جاری و فعلی بین المللی می توانند ادعای مالکیت بر بخشی از قطب جنوب که هنوز در اختیار کشوری قرار نگرفته، نمایند.  این کشورها ولی ملزم به اجرای مفاد پیمانی هستند که هم اکنون میان 12 کشور حاضر و فعال در قطب جنوب به امضا رسیده است.

در پیمان قطب جنوب، این کشورها با یکدیگر به توافق رسیدند که در این قاره تنها به پژوهشهای علمی بپردازند و مفاد پیمان منظور داشت که از سرزمینهای زیر 60 درجه عرض جغرافیایی بهیچ وجه برای آزمایش سلاحهای خود، مانور نظامی، مستقر نمودن سربازان و انبار نمودن زباله های هسته ای استفاده نگردد. مدت اعتبار این پیمان تا سال 1991 بود. در سال 1991 شانزده کشور دیگر به این مجموعه اضافه شدند و پیمان قطب جنوب را با اندکی تغییرات جزیی برای پنجاه سال دیگر یعنی تا سال 2041 تمدید نمودند.

بنظر میرسد که تا سال 2041 این قاره حفاظت شده باقی بماند. در این سال اعضاء امضا کننده پیمان برای انجام مذاکرات و توافقات نو بدور هم گرد خواهند آمد تا در مورد شرایط تازه با یکدیگر گفتگو نمایند.

شاید تا آنزمان میل به تصاحب  و خصوصیات  فردی  و گروهی انسانها و کشورها بهبود یافته و عوض شده باشد  و انسانها و دولتها منصفانه تر و منطقی تر به کل جهان بنگرند. اینکه آیا اینطور خواهد شد و یا نه  را هیچکس نمیداند اما ............