ایرانیان و یونانیان – گفتار یک بخش بیستم

بدینگونه کروتن (پ 1) و سیباریس  در تضاد سختی با یکدیگر بسر میبردند.  سند قراردادی که بتازگی در المپیا (پ2) یافته شده، نشان میدهد که سیباریسی ها  با سردائیها متحد گشته بودند. اینکه سردائیها همان ساردیها هستند یا نه، هنوز مشخص نگردیده است. بهرجهت این اتحاد نتوانست که سیباریس را در مقابل سقوط  و انحلال حفظ  نماید.  سیباریس در سال 510 – 511 پ.م. قربانی هجوم کروتنیها شد و کاملا ویران گردید.  کروتنیها مسیر رودخانه کراتیس را بسوی ویرانه های شهر برگردانده و آنرا به آب بستند. پژوهشگران تاریخی ایتالیا و باستان شناسان گمان میکنند که محل باستانی سیباریس را دوباره پیدا کرده باشند.

در شهرهای یونانی نشین سیسیل هم در حدود سده ششم  پ.م. خودکامگان در حال رشد بودند و این امر در مورد شهرهای زانکله (پ 3) ،هیمرا (پ 4) ، سلینوس ، اگریگنت ، گه لا (پ 5)  و لئونتینوئی صادق است.

------------

پ 1 – کروتن مرکز استانی بهمین نام در جنوب خاوری ایتالیا میباشد که در ناحیه کالابری در کنار دریای ایونی واقع است. بنا به افسانه های یونانی  این شهر توسطی آله مون پسر میسکلوس در کنار مقبره کروتن قهرمان ساخته شده و نام خویش را از او گرفت.  کروتن باستان حدوده 8 سده پ.م. در نزدیکی شهر کروتن فعلی توسط مهاجرین یونانی ساخته شده و بزودی به مرکز بازرگانی و شهری ثروتمند تبدیل گشت.  بسیاری از پهلوانان المپیک باستان از کروتن برخاسته بودند و فیثاغورث نیز در اواخر زندگی به کروتن پناه آورده  و در آنجا مکتب فیثاغورثی را برپا کرده بود. این شهر در 277 پ.م. به تصرف رومیها درآمد.

پ 2 – المپیا، پرستشگاه مقدس زئوس در الیس واقع در شمال غربی شبه جزیره پلوپونز و محل انجام مسابقات قهرمانی و ورزشی  در یونان.  مجموعه مقدسی که شامل پرستشگاههای مختلفت بود و در المپیا قرار داشت، آلتیس نامیده میشد.  گویا  تا تعداد 69 پرستشگاه  در آنجا قابل شمارش بودند.  بهررو ، این مکان از پیش از آمدن هلنی ها، توسط میکنی ها مسکون بود.  ساخت بناهای مذهبی  و سپس مجموعه های ورزشی در این ناحیه از سده دهم  پ.م. آغاز گردید و در سده پنجم پ.م. به اوج شکوفائی خود رسید.  در کنار معبد زئوس، از دیگر پرستشگاههای مهم معبد حرا همسر زئوس میباشد. المپیا در سال 1805 دوباره یافته شد و از دل خاک بیرون آمد.

پ 3 - Zankle  زانکله نام باستانی شهر مسینا و سومین شهر بزرگ جزیره سیسیل در جنوب ایتالیا میباشد. نام زانکله از واژه زانکلون بمعنای داس از زبان سیکلی ها میآید و این بخاطر شکل داس مانند شهر بود. پیدایش زانکله و یا مسینا مدیون موقعیت طبیعی  و جغرافیایی مناسب بود که به راهزنان دریایی این اجازه را میداد که پس از یورش به کشتیهای بازرگانی باستان و چپاول آنها با  درآنجا پناه یابند.  مسینا در طول حیات خویش نه تنها فراز و نشیبهای سیاسی را متحمل گردید بلکه در سالهای 1783 و 1908 زمین لرزهای ویرانگری را تجربه کرد و در خلال جنگ جهانی دوم هدف بمبارانهای هوایی متفقین قرار گرفت. امروزه مسینا شهری مدرن و مرکز فرهنگی و بازرگانی میباشد. برخلاف دیگر شهرهای واقع شده در سیسیل مسینا دارای بارندگی کافی  بوده و از اینرو حاصلخیز میباشد.

پ 4 –  Himera هیمرا شهری که توسط رانده شدگان دوریایی و کالکیدی شهرهای زانکله (مسینا) و سیراکوس در حوالی سالهای 648 پ.م. در شمال سیسیل ساخته شد.

مهمترین سال در تاریخ هیمرا،  سال 480 پ.م. است که در آن  همزمان و هم آهنگ با لشکرکشی  خشایارشا به یونان و کارتاژیها بنا به درخواست تریلوس، خودکامه  شهر به سیسیل حمله کردند ولی شکست خورده و بازگشتند. در سال 476 پ.م. در پی جنگهای داخلی حمام خونی راه  افتاد  که  براثر آن شهر خالی از سکنه شد و برای  دوباره برپا نمودن شهر، مهاجرین جدیدی لازم گشتند. در سال 409 پ.م. هیمرا که همچنان وفادار در کنار سیراکوس ایستاده بود، در جنگی با کارتاژها که انتقام سال 480 را میگرفتند، نابود گشته و سکنه آن یا کشته شدند  و یا مجبور به کوچ گردیدند. این نابودی، پایان هیمرا را بهمراه داشت.

پ 5 –  Gela شهری در جنوب سیسیل که امروزه دارای پالایشگاههای نفت است. شهر گه لا در ابتدا توسط مهاجرین دوری  (Dorians)  که حدود 688  پ.م.  از جزایر کرت و رودوس میآمدند، بنا گردیده و بنام رودخانه ای که از کنارش گذر میکرد، نامیده شد.  پسان، پس از آنکه مهاجرین یونانی به  کرت و رودوس پا  گذاشتند  و یونانیها  نیز سفرهای اکتشافی و مهاجرتی به کناره ها و جزایر دریای میانه (مدیترانه) از آنجمله جزیره  سیسیل  انجام دادند، شهر گه لا نیز بتدریج یونانی گشت  و معابد دوری اش به پرستشگاه های  آتنه  تبدیل گردید و از اینجا بود که پرستش این الهه گسترش پیدا کرد و مناطق زیادی  در سیسیل  هلنی گردید.

56

در عوض سیراکوس (پ 1)  براثر مبارزات احزاب داخلی از درون فلج شده بود. با پایه گذاری خودکامگی در  گه لا بوسیله کلئاندروس  و پس از کشته شدن وی، توسط برادرش هیپوکراتس در واقع عصر تازه ای در سیسیل شروع شد.  هیپوکراتس سیکل های (پ 2)  همسایه را مغلوب ساخت و بر همین منوال شهرهای  کالی پولیس، ناکسوس (پ 3)  و لئونتینوئی را تسخیر نمود. او در برابر قوای شهر سیراکوس نیز پیروز گردید و سیراکوس تنها با رنج و زحمت فراوان  و جدا گشتن از کارمانیا توانست که اینبار نیز استقلال خویش را حفظ نماید.

یونانیت در غرب هم  زیر  فشار مضاعف کارتاژها( پ 4) و اتروسکی ها (نبرد دریایی کنار آلالیا در کرس حدود 540 پ.م.) قرار داشت  و در نتیجه پراکنده گشتن روزافزون، به حالت مخاطره آمیزی افتاده بود و بیم آن میرفت که توسط بیگانگان اداره گردد. با وجود این تجارت یونان حتی با وجود برخوردهای سهمگین نظامی با اتروسکی ها نقش بسیار مهم خویش  را همچنان  بازی میکرد( پ 5).

-------------------

پ 1 - Syrakus  سیراکوس شهری در کرانه جنوب خاوری جزیره سیسیل که بزبان ایتالیایی سیراکوسا و به لهجه سیسیلی سرائوزا خوانده میشود. در سال 2006 این شهر از طرف یونسکو جزو میراث فرهنگی بشر برسمیت شناخته شده  و به جهان معرفی گردید. از دلایل یونسکو برای برسمیت شناختن سیراکوس بعنوان میراث فرهنگی و معنوی بشر که لازم به حمایت شدن است یکی این بود که این شهر دارای مکانها و ساختمانهایی است که هر کدام دارای خصوصیات منحصر بفرد خویش میباشند و مجموعه اینها در کنار هم تشکیل مکانی را میدهد که شاهدی گویا از دورانهای مختلف (یونانی، رومی و باروک) میباشد.

شهر در میان دو  رودخانه  آناپو و سیانه  واقع گردیده  و نخستین بار توسط  سیکه لی ها  در حوالی سالهای  1400 پ.م. آباد گردید. حدود سال 734 این شهر بوسیله یونانیها مسکون گشت. افلاطون در این شهر مدرسه داشته و ارشمیدس که خود از اهالی این شهر بود، در این جا ماشین جنگی خویش را برای دفاع از شهر اختراع نمود و در همینجا بود که پس از تسخیر سیراکوس توسط رومیان، بدست سربازی  رومی کشته شد.

پ 2 -  سیکل ها  Sicels  که همچنین بنامهای سیکول و در یونانی سیکه لوی نامیده میشدند. اینها مردمانی بودند که در حدود 1400 پ.م. از سرزمین اصلی ایتالیا به جزیره سیسیل مهاجرت کرده و مردمان بومی جزیره را که سیکانی ها خوانده میشدند از آنجا رانده  و خود جانشین ایشان گردیدند. از آن پس جزیره سیسیل بنام سی سل ها  یا سیکل ها بدین نام خوانده شد.  زبان سی سل ها از خانواده زبانهای هند و اروپایی بود که از آن تنها چند واژه بیشتر باقی نمانده است.

پ 3 –  این شهر امروزه جیاردینی ناکسوس خوانده گشته و در ایالت مسینای جزیره سیسیل ایتالیا واقع است. نخستین بار توسط مهاجرین یونانی که از کالکیدیه  یونان میآمدند ساخته و مسکونی گردید. بعدها اهالی جزیره ناکسوس یونان به آنجا پای گذاشتند و شهر نام خویش را از ایشان بعاریت گرفت.

پ 4 – واژه کارتاژ از زبان فنیقی سرچشمه گرفته و معنای شهرنو (شهر= کارات و  نو= هاداشت)  را میداد. و حقیقتا نیز کارتاژیها مهاجران فنیقی از شهر تیروس بودند که در حدود سده دهم و نهم پ.م.  به سرزمین امروزی تونس مهاجرت کردند و بتدریج کناره های شمالی و جنوبی دریای میانه را مسکون ساختند. ن.ک. به نگاره زیر

                              سرزمینهای کارتاژ

                              

                        تقسیمات باستانی جزیره سیسیل

پ 5 – این امر نمایانگر این واقعیت است که یونانیها با وجود داشتن فضای جغرافیایی بسیار محدودتر از شاهنشاهی هخامنشی و علیرغم سختی کارها و دشواری امور، پیوسته و در کنار مسایل نظامی از مسایل اقتصادی غافل نمانده و همواره در تقویت و به روز کردن خویش در این زمینه میکوشیدند تا خود را هرچه بیشتر بی نیاز از دیگران کرده و دیگران را وابسته به خود باقی نگهدارند. 

ما پس از کورش، کمبوجیه و داریوش این امر را در ایران کمتر میبینیم و یا حتی تا حدودی از اواسط و بخصوص  اواخر دودمان هخامنشیان  اصلا نمی بینیم. اگر هم وابستگی اقتصادی به دربار هخامنشی وجود میداشت، این وابستگی برای ایرانیان منطقی نبوده  و عواقب و نتایجی منفی بدنبال میداشت.

شاهان هخامنشی از اواسط دودمان دیگر عادت کرده بودند که همه چیز را با طلای  بازمانده از دورانهای کورش تا داریوش بخرند و دیگران را نیز عادت داده بودند که ثروت اندوخته شده در دربار پارسی را یا اخاذی کنند و یا با بالا بردن قیمتهای خدمات خویش بنوعی دیگر اکتساب کنند.

یعنی بعبارتی دیگر همه را متوقع کرده بودیم  و خود را بدهکار.  خرج بیهوده کردن  و بی اهمیت دانستن و جدی  نگرفتن  امور  امری بدیهی گشته بود. چیزی که تا به امروز هم در جامعه ما عمومیت یافته و گریبان ما ایرانیها  را گرفته است و از صدمات آن هنوز هم  برکنار  نمانده ایم.

57