سینما بر روی سنگ صخره

آیا در دوران نوسنگی (اواخر عصر حجر) سینما در هوای آزاد وجود داشته است؟ پژوهشگران فرضیه نوینی را ارایه کرده اند. بنا بر این نظریه جدید، نیاکان پیش از تاریخ ما نظاره گره نقاشیهایی بر روی دیواره سنگها بوده اند.

صحنه هایی از شمشیر بازی، جنگ، شکار و رقصهای آیینی که با عرضه مناسب صداهای طبیعی از محیط اطراف و همراه با نور، شرایط نمایشی هیجان انگیز و جالب را برای تماشاگران فیلمهای دوران نوسنگی فراهم میساختند.

شناختن اینکه نیاکان دوران نوسنگی و عصر آهن ما بنوعی سینمای ابتدایی عرضه میکردند زمانی مسلم گشت که باستان شناسانی از اتریش و بریتانیا با همکاری یکدیگر بر روی نقاشیهای شش هزار سال پیش کشیده شده بر روی صخره های والکامونیکا واقع در شمال ایتالیا مطالعه انجام میدادند.

دانشمندان با کنار هم قرار دادن صحنه های تصویر شده بر روی این نگاره ها و نگریستن به آنها بصورت پشت سرهم متوجه نوعی از حرکت در آنها گشتند.

آنها نخست پی بردند که این نقاشیها با ترتیبی خاص در کنار یکدیگر قرار گرفته اند و همین پژوهشگران را بفکر انداخت که نگاره ها نمیتوانند تنها نقاشیهای ساکن و بی ارتباط با یکدیگر بوده باشند بلکه دنباله روی نگاره ها از پی یکدیگر بنوعی فیلم سازی یا انیمیشن در تخیل نگاره گر میماند.

فردریک بیکر Fredrick Baker باستان شناس و انسان شناس دانشگاه کمبریج که با همکاری مدرسه عالی شهر سنت پولتن St. Pölten و دانشگاه وایمار Bauhaus-Universität Weimar اتریش بر روی این پروژه مشترک کار میکند، میگوید : حتی فیلمهای امروزی نیز از مجموعه پشت سرهم آمده نگاره های منفردی ساخته شده اند که در مجموع صحنه ها را ضبط مینمایند.

با این تفاوت که امکانات انسانهای شش هزار سال پیش برای ضبط صحنه ها بسیار اندکتر از زمان حال بوده است در نتیجه گذر از یک نگاره به نگاره دیگر با سکته مواجه شده و قدرت تخیل تماشاچی را به چالش میکشید. با وجود این در نمایش برخی از صحنه ها تا پنجاه نگاره پی درپی مشاهده شده اند.

صحنه ها در ارتفاعات مختلف قرار دارند و چگونگی تابیدن پرتو خورشید بر روی آنها در طول روز صحنه ها را بتناسب روشن و تاریک کرده و صحنه آخر که نقطه پایان فیلم دوران نوسنگی حساب میشود، با تاریکتر بودن نسبی، پایان یافتن فیلمهای امروزی را تداعی میکند.

هنرمندان دوران نوسنگی برای کشیدن نگاره های خود صخره هایی را انتخاب کرده بودند که پیشتر از آن در دوران یخبندان توسط حرکت یخچالها صاف و صیقل داده شده بودند.

هماهنگی صحنه های کشیده شده با مناظر طبیعی اطراف صخره نیز شگفتی آور است. پژوهشگران بر این رایند که نگاره گر آگاهانه این چشم اندازهای طبیعی را بعنوان بخشی از فیلم خویش منظور داشته است. از آن گذشته پژواک آواهای طبیعی از سوی صخره ها، فرضیه ناطق بودن این سینمای روباز را تقویت میکند.

بیکر همچنین میگوید، احتمال میرود که شخصی داستانهای نقاشی شده را با صدای بلند و رسا برای دیگران تعریف و تفسیر میکرده است.

در فیلمی که بی بی سی از این نگاره ها و سینمای نخستین تهیه میکند این پژواکها را نیز منظور داشته اند.

با این کشف، فرضیه قدیمیترین انیمیشن جهان که در شهرسوخته ایران پیدا شده و متعلق به پنج هزار سال پیش میباشد، منتفی میگردد.

برای اینکه دلسرد از این موضوع این تارنگار را ترک نکنید، هنوز اما میتوان گفت که قدیمیترین انیمیشن جهان که بگونه ای با ادبیات باستانی مکتوب یک مملکت در ارتباط تنگاتنگ قرار دارد (بز و درخت آسوریک پهلوی ، اصل داستان اشکانی است) متعلق به ایران است. ( به نوشته های خانم دلارام کی منش کارشناس ارشد فرهنگ و زبانهای باستانی ایران مراجعه کنید).

یا اینکه میتوان گفت نخستین انیمیشنی که از سوی انسانهای اسکان یافته ساخته شده در ایران انجام گرفته است. اینها ادعاهایی هستند با طیفهای فرهنگی و تاریخی بسیار وسیع و ابتدا بایستی که اثبات شوند.